1/48 Crusader Mk.I/II(Tamiya)

Crusader (ang. krzyżowiec) był brytyjskim czołgiem pościgowym z okresu II wojny światowej. Pierwsze prototypy powstały w 1939 roku, a produkcja seryjna trwała w okresie 1940-1943. W sumie powstało ok. 4900 egzemplarzy tego czołgu. Crusader był napędzany silnikiem Nuffield Liberty Mk II o mocy 340 KM. Uzbrojenie pojazdu stanowiła – zależnie od wersji – pojedyncza armata 2-funtowa QF kal. 40 mm albo pojedyncza armata 6-funtowa QF kal. 57 mm oraz dwa karabiny maszynowe kal.7,92 i 7,7 mm.

Czołg Crusader skonstruowano jako następcę nieudanego wozu Convenanter A13. Przede wszystkim nowy czołg został staranniej zaprojektowany, przez co cechował się znacznie mniejszą awaryjnością niż poprzednik. Poprawiono w nim również opancerzenie. Pomimo tych zmian Crusader, w chwili wejścia do służby, nadal posiadał zdecydowanie za słabe opancerzenie, a przede wszystkim za słabe uzbrojenie do zwalczania czołgów przeciwnika. Do jego silnych stron można natomiast zaliczyć wspomnianą już niską awaryjność oraz dobrą mobilność. Niemniej po zakończeniu kampanii w Afryce Północnej (1940-1943) w której czołgi Crusader odegrały wielką rolę były systematycznie i szybko wycofywane z jednostek pierwszoliniowych. W toku produkcji seryjnej powstało kilka wersji tego czołgu. Chronologicznie pierwszą był Crusader I, który był pierwszą produkowaną masowo wersją tego czołgu. W maju 1942 zadebiutowała wersja Crusader III, która posiadała nową armatę kal. 57 mm oraz wzmocniony do 51 mm pancerz. Po 1943 roku powstały liczne pojazdy specjalistyczne na podwoziu czołgu Crusader, jak np. ciągnik artyleryjski Crusader II Gun Traktor czy samobieżna działko przeciwlotnicze Crusader III AA Mk. I oraz II. Czołgi Crusader znalazły się w oddziałach Wolnych Francuzów, w jednostkach australijskich i nowozelandzkich. Weszły też na wyposażenie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (PSZ).